بازی‌های نمایشی، همایش‌های فرمایشی

علوم انسانی در ایران از بازی‌های نمایشی و همایش‌های فرمایشی بسیار رنج برده است. هر ساله اخبار انبوهی از همایش‌ها و سمینارها منتشر می‌شود که وقتی متن آن‌ها را می‌خوانیم، کمتر نشانی از بحث‌های زنده و پویای مبتلا به جامعه ایرانی دارد؛ گاهی این بحث‌ و گفت‌وگوها به ورطه نظریه‌پردازی‌های انتزاعی می‌افتند که مخاطب استفاده کاربردی‌ای از آن نمی‌کند و گاهی نیز که بناست اشاره‌ای به گره‌های کور علوم انسانی شود، محافظه‌کاری گریبان گویندگان را می‌گیرد و آنچه باید صریح و شفاف گفته شود، قربانی مصلحت‌های ساختگی می‌گردد. از دیگر سو، مخالفان بومی‌سازی و اسلامی‌سازیِ علوم انسانی در ایران اغلب تریبون‌های دانشگاهی را در اختیار دارند و هرگونه فرصت ارایه نظریه‌ از رقبای فکری خود را ستانده‌اند. این روند، روندی ضدتفکر است که حتی اجازه شکل‌گیری مباحثات انتقادی و چالش‌های اصیل میان صاحب‌نظران را نمی‌دهد و آنچه جریان دارد صرفاً تک‌گوییِ یک سویه عده‌ای مترجم است. 
در میان انحصارگرایی‌های سکولار  و محافظه‌کاری‌های مرسوم نیروهای انقلاب، مجله «عصر اندیشه» می‌کوشد تا یک فضای انتقادی واقعی را هم میان متفکران و مترجمان شکل دهد و مونولوگ را تبدیل به دیالوگ کند. برپایی نخستین «شب علوم انسانی» گامی به سوی رونق بخشیدن به چنین گفت‌وگوهای اصیلی بود که اولین جلسه آن روز 10 خرداد 1394 با مشارکت «بنیاد پژوهش‌های علوم انسانی اسلامیِ صدرا» در «خانه اندیشمندان علوم انسانی» برگزار شد. هدف از برگزاری این شب‌ها، صرفاً گردهمایی متفکران ایرانی نیست، بلکه مواجهه این متفکران با فلاسفه برجسته غربی را که مشرب‌های متفاوتی دارند، مصداق گفت‌وگوی سازنده‌ای می‌دانیم که می‌تواند تصویر کامل‌تری از وضعیت علوم انسانی در جهان به مخاطبان عرضه کند. 
در نخستین شب علوم انسانی، پرفسور پیر دورتیگیه به دعوت «عصر اندیشه» به ایران آمد تا در کنار استاد کریم مجتهدی، دکتر رضا غلامی، دکتر سیدیحیی یثربی، دکتر شهریار زرشناس، دکتر فرزاد جهانبین و دکتر عطالله رفیعی آتانی از «بحران علوم انسانی در غرب» بگوید، اما چنانکه مقتضیات چنین جلساتی ایجاب می‌کند، گفت‌وگوی متفکران و صاحب‌نظران به همین حیطه محدود نماند، کار به نقد وضعیت علوم انسانی در ایران کشید و مباحثه داغی میان دکتر سیدیحیی یثربی و شهریار زرشناس شکل گرفت که می‌توان از مجموع آن مباحثات به «جدال احسن در مجمع عقلا» یاد کرد.  علیرغم امکانات محدود برگزارکنندگان نخستین شب علوم انسانی، این همایش با استقبال اساتید دانشگاه‌ها، علاقه‌مندان به علوم انسانی و رسانه‌های جمعی مواجه شد. علاوه بر مدعوین و سخنرانان این همایش، چهره‌هایی مانند دکتر یعقوب توکلی نویسنده و تاریخدان، دکتر ناظمی اردکانی عضو کمیسیون آینده‌پژوهی تحولات علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر عبدالمجید مبلغی پژوهشگر و نویسنده، سهیل کریمی نویسنده و مستندساز، مجید کریمی تهیه‌کننده سینما، سردبیران و دبیران بخش آئین و اندیشه خبرگزاری‌ها و نشریات علمی و... در آن شرکت کردند و غیر از روزنامه‌ها و رسانه‌های اینترنتی، شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی از شبکه 4 و رادیو گفت‌و‌گو تا شبکه افق و واحد مرکزی خبر و نصر تی وی این شب را پوشش خبری دادند؛ به نحوی که چنین استقبالی از یک بحث علمی حتی برای برگزارکنندگان آن غیرقابل پیش‌بینی بود، اما علیرغم کثرت جمعیت و شدت گرمای سالن، همه علاقه‌مندان تا انتهای نشست آن را دنبال کردند و سپس به گفت‌وگوی رودرو با میهمانان پرداختند.
این استقبال بی‌سابقه، «عصر اندیشه» و حامیان «شب‌های علوم انسانی» را برای ادامه این راه بیشتر ترغیب کرد و تدارک برگزاری دومین نشست با حضور چهره‌هایی مانند پرفسور کریستین یحیی بونو، دکتر ژولین پلیسیه، آیت‌الله سیدسعادت مصطفوی و... آغاز شده است و امیدواریم در نیمه نخست شهریور ماه دوباره شاهد گردهمایی فعالان این عرصه باشیم؛ گردهمایی‌هایی که اگر با مشارکت جدی صاحب‌نظران و دغدغه‌مندان همراه شود، می‌تواند روزنه امیدی برای عبور از بازی‌های نمایشی و همایش‌های فرمایشی باشد.

عصر اندیشه، شماره 8، صفحه 14

تاریخ :

نویسنده :

کلیدواژه ها :